Tư vấn và điều trị bệnh sán lá gan
BỆNH SÁN LÁ GAN LÀ GÌ?
Bệnh sán lá gan là bệnh do 2 loại kí sinh trùng sán lá gan lớn và sán lá gan nhỏ gây ra. Bệnh gặp phổ biến ở nhiều nơi trên thế giới, trong đó có Việt Nam, bệnh cảnh thường gặp là tổn thương gan và đường mật. Sán lá gan trưởng thành có thể cư trú ở đường mật và thải trứng theo đường mật qua phân kéo dài.
1. SÁN LÁ GAN LỚN
1.1 ĐẠI CƯƠNG
2 loại kí sinh trùng gây bệnh sán lá gan lớn là Fasciola gigantica và Fasciola hepatica, trong đó F.gigantica thường gặp ở Châu Á (Trung Quốc, Đài Loan, Nhật Bản, Hàn quốc, Philippines và Việt Nam). Ở Việt Nam, bệnh sán lá gan lớn đã xuất hiện ở 47 tỉnh, thành phố; tỷ lệ nhiễm cao nhất ở một số tỉnh miền Trung, Tây Nguyên (Quảng Ngãi, Khánh Hòa, Gia Lai, Đà Nẵng,…).
Sán lá gan lớn kí sinh ở các loại động vật ăn cỏ như trâu, bò cừu…. Sán lá gan trưởng thành đẻ trứng, theo phân ra ngoài. Trứng sán xuống nước nở ra ấu trùng, kí sinh ở các loài ốc, các loài rau thuỷ sinh. Khi người ăn phải các loài thực vật hoặc uống nước chưa nấu chín có nhiễm ấu trùng sẽ bị nhiễm sán lá gan.
(Nguồn: Trung tâm dự phòng và kiểm soát bệnh tật Hoa Kỳ, 2018)
1.2 BIỂU HIỆN BỆNH
GIAI ĐOẠN CẤP TÍNH:
Là giai đoạn sán lá gan xâm nhập vào nhu mô gan. Khi người nhiễm ấu trùng sán lá gan, ấu trùng xuống dạ dày, đến tá tràng, tự tách vỏ và xuyên qua thành tá tràng vào khoang phúc mạc, di chuyển đến gan, đâm thủng bao gan xâm nhập vào nhu mô gây tổn thương gan.
Trong giai đoạn xâm nhập, sán lá gan có thể di chuyển lạc chỗ, gây các tổn thương ở các co quan khác như phổi, thành ruột, thành bụng, tuyến vú, bao khớp…
Biểu hiện bệnh:
– Mệt mỏi, chán ăn, gậy sút cân.
– Đau bụng thường gặp ở 80% các trường hợp nhiễm sán. Đau vùng hạ sườn phải hoặc vùng thượng vị, lan ra sau lưng.. Đau có thể âm ỉ hoặc dữ dội, liên tục.
– Bệnh nhân có cảm giác đầy bụng, khó tiêu, có thể rối loạn tiêu hoá hoặc buồn nôn.
– Có thể có sốt nhẹ, thoáng qua, 1 số trường hợp có sốt cao, rét run.
– Khám có đau vùng gan, có thể có dấu hiệu rung gan, gan có thể lớn, mật độ mềm.
– Trường hợp nặng có thể có dich ổ bụng, viêm phúc mạc.
– 1 số ít trường hợp bệnh nhân vô tình phát hiện khi kiểm tra sức khoẻ thông thường.
GIAI ĐOẠN MẠN TÍNH:
Là giai đoạn xâm nhập vào đường mật.
Sau giai đoạn xâm nhập vào nhu mô gan từ 2-3 tháng, sán xâm nhập vào đường mật thành sán trưởng thành và đẻ trứng. Sán trưởng thành có thể ký sinh và gây bệnh trong nhiều năm nếu không được phát hiện và điều trị.
Tại đường mật: sán gây tổn thương biểu mô đường mật, tắc mật, viêm và xơ hóa đường mật thứ phát. trong 1 số trường hợp có thê gây viêm tuyến tuỵ, hoặc gây bội nhiễm.
2. SÁN LÁ GAN NHỎ
2.1 ĐẠI CƯƠNG
Sán lá gan nhỏ thường kí sinh, gây bệnh tại đường mật như đường mật trong gan, tuí mật và các cơ quan khác.
3 loại sán lá gan nhỏ thường gặp Clonorchis sinensis, Opisthorchis viverrini và Opisthorchis felineus. Bệnh phân bố nhiều quốc gia trên thế giới. Tại Việt Nam, bệnh đã được phát hiện ở ít nhất 32 tỉnh thành, tỷ lệ mác bệnh phù thuộc từng địa phương và tập quán sinh hoạt tại địa phương đó.
Người nhiễm sán lá gan nhỏ khi ăn các thức ăn từ cá chưa được nấu chín có ấu trùng sán lá gan nhỏ còn hoạt động như gỏi cá, lẩu cá, cá muối, cá ngâm giấm, cá khô, cá hun khói.
(Nguồn: Trung tâm dự phòng và kiểm soát bệnh tật Hoa Kỳ, 2013)
Ấu trùng sán lá gan nhỏ sau khi vào dạ dày người, tiếp tục di chuyển đến tá tràng, theo đường mật di chuyển đến gan, phát triển thành sán trưởng thành ký sinh và gây bệnh ở đường mật. Tại đây, sán tiếp tục đẻ trứng, thải theo phân ra ngoàivà tiếp tục chu trình phát triển của mình.
2.2 BIỂU HIỆN BỆNH
Đa số người nhiễm bệnh không có triệu chứng, 1 số có các triệu chứng không đặc hiệu như:
- Rối loạn tiêu hóa: phân sống, đầy bụng, khó tiêu, ậm ạch, ăn nhiều mỡ đau tăng lên.
- Mệt mỏi, chán ăn, gầy sút.
- Đau tức hạ sườn phải và vùng gan, xuất hiện khi lao động nặng, đi lại hoặc khi sức khỏe giảm sút. Đôi khi có cơn đau gan điển hình.
- Kèm theo có vàng da, nước tiểu vàng, xuất hiện từng đợt.
- Gan có thể sưng to dưới bờ sườn, mềm, mặt nhẵn và tiến triển chậm, có thể có đau điểm túi mật.
CHẨN ĐOÁN NHIỄM SÁN LÁ GAN
- Xét nghiệm công thức máu: phát hiện nồng độ bạch cầu ái toan tăng cao trong máu, bạch cầu máu ngoại vi có thể tăng.
- Liên kết với Trung tâm chẩn đoán Y khoa MEDIC: Xét nghiệm ELISA xác định các nồng độ kháng thể do cơ thể tạo ra khi bị nhiễm sán lá gan. Đây là xét nghiệm được sử dụng rộng rãi, đơn giản, nhanh chóng, kết quả chẩn đoán đáng tin cậy, giúp không bỏ sót các trường hợp cần điều trị.
- Sán lá gan lớn:
– Siêu âm ổ bụng thấy hình ảnh tổn thương gan mật là vùng giảm âm không đồng nhất, không có bờ rõ ràng, hoặc những ổ hỗn hợp âm hình tổ ong, nhiều ổ nhỏ tập trung thành đám lớn, hay gặp ở gan phải, có thể thấy hình ảnh tụ dịch dưới bao gan.
– CT hoặc MRI ổ bụng: Dựa trên kết quả CT hoặc MRI có thể phân biệt với các tổn thương gan khác như áp xe gan do các nguyên nhân khác, hay ung thư gan.
– Siêu âm ổ bụng có hình ảnh đường mật bị giãn, dày đều thành đường mật; túi mật tăng kích thước, dịch mật không trong.
– Có thể sử dụng CT, MRI để chẩn đoán phân biệt với một số bệnh lý đường mật.
Lưu ý: Bác sỹ có thể yêu cầu làm thêm các xét nghiệm, chỉ định cận lâm sàng bổ sung đối với các trường hợp chưa đủ điều kiện để chẩn đoán và điều trị.
PHÒNG NGỪA BỆNH SÁN LÁ GAN
- Đảm bảo nguyên tắc ăn chín uống sôi
- Rửa sạch các thực phẩm sống trước khi ăn, trước khi chế biến.
- Sử dụng nguồn nước sạch
- Rửa tay trước khi ăn, chế biến thức ăn; sau khi đi vệ sinh, tiếp xúc với phân, rác thải
- Không ăn sống các loại thực vật tươi sống dưới nước gần các vùng chăn nuôi gia súc.
- Người bệnh nếu nghi ngờ mình nhiễm sán lá gan cần đến ngay cơ sở y tế để được khám và điều trị sớm nhất có thể.
Trung tâm dịch vụ Y tế – Bệnh viện Đa khoa tỉnh Khánh Hòa là địa chỉ điều trị bệnh sán lá gan được nhiều người lựa chọn bởi đội ngũ y bác sĩ chuyên môn cùng trang thiết bị y tế chuyên nghiệp, đảm bảo kết quả chính xác và hiệu quả.
Mọi chi tiết vui lòng liên hệ 091 187 4978 – 091 173 6188. Trân trọng phục vụ quý khách./.
———————————————
Trung tâm dịch vụ Y tế – Bệnh viện Đa khoa tỉnh Khánh Hòa
Cổng số 4, 19 Yersin, Lộc Thọ, Nha Trang
Facebook: Dịch Vụ Y Tế Bệnh Viện Đa Khoa Tỉnh Khánh Hòa
