Nội soi tán sỏi thận ngược chiều bằng ống soi mềm: Kỉ nguyên điều trị sỏi thận ít xâm lấn
Thận là cơ quan đảm nhận nhiều vai trò thiết yếu trong cơ thể. Một trong những chức năng vô cùng quan trọng không thể không nhắc tới chính là lọc máu, đào thải những chất có hại và không cần thiết của cơ thể ra bên ngoài.
Nếu cơ thể tồn đọng quá nhiều một số chất nhất định và không đủ lượng nước nhập hàng ngày thì những chất đó có thể kết tinh lại và tạo thành sỏi.
Sỏi thận có thể ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống và là một trong những nguyên nhân gây suy thận. Có nhiều phương pháp điều trị sỏi thận từ không xâm lấn đến xâm lấn, tuy nhiên ngày nay với sự tiến bộ của Y học hiện đại thì các phương pháp điều trị sỏi thận vừa hiệu quả lại ít tác động đến cơ thể ngày càng được phát triển.
Nội soi tán sỏi thận ngược chiều bằng ống soi mềm là một trong những phương pháp điều trị sỏi thận tiên tiến nhất hiện nay, đây là phương pháp điều trị đòi hỏi kỹ thuật cao nên chỉ được triển khai tại các bệnh viện lớn. Hiện tại Bệnh viện Bình Dân là một trong những trung tâm Niệu khoa tại Việt Nam triển khai và thực hiện phương pháp này hiệu quả.
- Nội soi tán sỏi thận ngược chiều bằng ống soi mềm là gì?
Đây là phương pháp sử dụng một thiết bị ống soi có biên độ di động lớn đưa từ đường tiểu dưới ngược lên đường tiểu trên tới niệu quản và bể thận, dùng dây năng lượng laser thông qua kênh làm việc của máy để tán vụn sỏi. Sỏi vụn sau tán sẽ thông qua nước tiểu để ra ngoài cơ thể.
Trên Thế giới, tại các nước phát triển thì đây là một phương thức điều trị khá phổ biến, Giáo sư Alberto Breda và cộng sự đã thực hiện trên bệnh nhân có sỏi thận và ghi nhận được tỷ lệ sạch sỏi khá cao, lên đến 93,3%. Ngoài ra, Binbin Jiao và cộng sự cũng đã thực hiện phương pháp phẫu thuật này cho kết quả sạch sỏi là 81,25%, ít xảy ra các tai biến, biến chứng đáng kể.
2. Chỉ định và chống chỉ định
Chỉ định
- Tối ưu cho sỏi đài bể thận có kích thước dưới 20 mm, đơn thuần, phối hợp hoặc nhiều viên. Với sỏi thận kích thước lớn > 20 mm sẽ giảm dần hiệu quả.
- Sỏi thận sót, tái phát sau phẫu thuật mổ mở.
- Sỏi niệu quản trên bị đẩy ngược lên thận khi thực hiện thất bại các phương pháp điều trị.
- Phối hợp chung với tán sỏi thận qua da (PCNL) trong trường hợp sỏi lớn hoặc sỏi khó tiếp cận.
- Sỏi niệu quản lưng cao chỉ định tán sỏi bằng ống soi mềm một thì.
- Và một vài chỉ định đặc biệt cho bệnh nhân đang trong thai kỳ, trẻ em hoặc dị tật bẩm sinh như thận móng ngựa, thận lạc chỗ, túi thừa đài thận …
Chống chỉ định
- Hẹp niệu quản, niệu quản gấp khúc, dị dạng thận hoặc niệu quản không đặt được máy nội soi.
- Sỏi đài dưới với góc LIP < 30 độ, IL > 3 cm và IW < 5 mm.
- Nhiễm khuẩn đường tiết niệu chưa điều trị, thận ứ nước mất chức năng.
- Các chống chỉ định về gây mê hồi sức
3. Quy trình thực hiện
- Bệnh nhân được nội soi đặt thông niệu quản (sonde JJ) trước tán sỏi 10 – 15 ngày.
- Mê toàn thân qua nội khí quản, bệnh nhân nằm ngửa ở tư thế sản khoa.
- Soi bàng quang rút JJ, soi niệu quản – bể thận đánh giá niệu quản, đặt dây dẫn (guide wire) đài bể thận.
- Đặt Sheath 12 Fr vào niệu quản lên đài bể thận trượt đồng trục guide wire.
- Rút guide wire, nòng Sheath, đưa ống mềm nội soi qua Sheath lên đài bể thận.
- Xác định vị trí, số lượng kích thước sỏi và liên quan với đài bể thận. Nếu không đặt được Sheath niệu quản chít hẹp, gấp khúc, chỉ định đặt ống mềm nội soi trực tiếp. Nếu không được sẽ chuyển phương pháp điều trị khác.
- Tán sỏi thận bằng Holmium Laser thành mảnh nhỏ.
- Bơm rửa lấy mảnh sỏi, rọ Nitinol lấy sỏi. Kiểm tra sạch sỏi.
- Rút ống soi mềm, đặt JJ ngược chiều, thông Foley niệu đạo.
4. Hậu phẫu
- Sau phẫu thuật bệnh nhân thường không đau nhiều, nghỉ ngơi và có thể được vận động sớm.
- Uống nhiều nước từ 2-3l/ngày.
- Rút thông Folley niệu đạo sau 1-2 ngày
- Cho xuất viện với thông JJ trong người.
Theo dõi:
Bệnh nhân có thể đau nhẹ vùng hông lưng không đáng kể, tình trạng giảm dần.
Hẹn tái khám sau 4 tuần, nếu tình trạng ổn định được chỉ định rút thông JJ
Trong thời gian theo dõi nếu có các triệu chứng bất thường như đau nhiều vùng hông lưng, đau tăng, tiểu máu, sốt … nên tái khám ngay.
Lời khuyên của Bác sĩ: Uống nhiều nước, thường xuyên cung cấp nước cho cơ thể với lượng nước trung bình từ 2-3 l/ngày. Chế độ ăn nhiều rau xanh, hạn chế thức ăn tăng nguy cơ tạo sỏi. Kiểm tra sức khoẻ định kỳ hàng năm để phát hiện sỏi tái phát.
5. Ưu điểm
- Đây là phương pháp điều trị hạn chế xâm lấn, đi bằng đường tự nhiên của cơ thể, không có vết mổ ngoài da từ đó giúp tăng tính thẩm mỹ.
- Giúp bảo tồn tối đa chức năng thận do ít tác động vào nhu mô thận
- Ít gặp các biến chứng
- Thời gian nằm viện ngắn, từ 1-2 ngày. Bệnh nhân sớm hồi phục và hoà nhập cộng đồng
6. Hạn chế
- Giá thành tương đối cao
- Hiệu quả còn hạn chế đối với sỏi có kích thước lớn, cần phải thực hiện nhiều lần
Thạc sĩ, Bác sỹ Nguyễn Đặng Đình Thi
Ngoại tiết niệu – Nam khoa
